Artur Rubinstein
ARTUR RUBINSTEIN (1887–1982) – urodzony w Łodzi polski pianista żydowskiego pochodzenia. Był niedoścignionym interpretatorem utworów Fryderyka Chopina, Johannesa Brahmsa, Franza Schuberta, Roberta Schumanna, Antonína Dvořáka, także Siergieja Rachmaninowa i Karola Szymanowskiego. Grał z wieloma słynnymi orkiestrami i dyrygentami m.in. z Pablem Casalsem, Jacques’em Thibaudem i Romanem Totenbergiem. „New York Times” okrzyknął go jednym z największych pianistów XX wieku. Dał ponad 6000 koncertów, w tym aż 120 w Carnegie Hall. Był wielkim polskim patriotą. Pomimo że większość swojego życia spędził w Stanach Zjednoczonych, nigdy nie wyrzekł się swojego polsko-żydowskiego pochodzenia. Artysta udowodnił to w 1945 roku podczas uroczystości podpisania Karty Narodów Zjednoczonych, gdzie zaproszono go, aby zagrał koncert. Gdy Rubinstein zobaczył, że nie ma polskiej flagi, wstał i wyraźnie zdenerwowany powiedział: W tej sali, w której zebrały się wielkie narody, aby uczynić ten świat lepszym, nie widzę flagi Polski, za którą toczono tę okrutną wojnę. A więc teraz zagram polski hymn narodowy.
Od dziecka przejawiał uzdolnienia muzyczne, pierwsze lekcje gry na fortepianie pobierał u Aleksandra Różyckiego w Warszawie. Jak dziesięciolatek wyjechał do słynnej szkoły muzycznej w Berlinie, gdzie uczył się u Henryka Bartha. Młodziutki Artur Rubinstein debiutował przed berlińską publicznością 1 grudnia 1900 roku w Beethoven-Saal. W kwietniu 1902 roku koncertował w Filharmonii Warszawskiej pod batutą Emila Młynarskiego – swojego przyszłego teścia. W tym samym roku grał przed Ignacym Janem Paderewskim, zyskując jego przychylność i uznanie. W 1904 roku przeniósł się do Paryża, skąd odbywał liczne tournée po Stanach Zjednoczonych, Europie i Ameryce Południowej. Wielokrotnie koncertował też w Polsce – w Łodzi, Warszawie, Lwowie, Krakowie i Zakopanem. W 1932 roku poślubił Anielę Młynarską – późniejszą autorkę słynnej książki kucharskiej Kuchnia Neli (wydana w Nowym Jorku w 1983 roku, polskie tłumaczenie ukazało się w 2001 roku).
W 1939 roku Rubinsteinowie opuścili Europę i zamieszkali w Stanach Zjednoczonych. W USA koncertował m.in. na rzecz uchodźców z okupowanej Polski i innych krajów Europy. Wielokrotnie odwiedzał Polskę, ostatni raz w 1979. Artur Rubinstein był człowiekiem wielkiej kultury, kochał książki, teatr, film, balet, malarstwo, rzeźbę i fotografię. Kochał życie, jak sam powiedział: nie zmarnowałem żadnego dnia. Był wielkim miłośnikiem cygar, wytwornych ubrań, doskonałej kuchni.
Artur Rubinstein zmarł 20 grudnia 1982 w Genewie. Urna z prochami pochowana jest niedaleko Jerozolimy na zboczu góry Orah.
